(NL) Hoop voor kolenwasserij Beringen?

Het is mogelijk de steenkolenwasserijen van Beringen te herbestemmen binnen hun beschermd statuut, besluit een rapport van de Vlaamse Bouwmeester. Hij stelt een behoedzaam overlegtraject voor met alle betrokkenen. Minister Matthias Diependaele volgt hem daarin: ‘Ik hoop nog voor de zomer een definitieve beslissing te kunnen nemen.’

Bron: deStandaard, 25.01.2020, Geert Sels

Zouden de steenkolenwasserijen van Beringen nog overeind staan? Reken maar. Zo’n zware industriële mijnbouw kan wel een windvlaag of een regenbui verdragen. Toch liepen ze gevaar. Al kwam de dreiging eerder uit bestuurlijke hoek.

Eind 2018 kwam Geert Bourgeois (N-VA), toen bevoegd minister voor Onroerend Erfgoed, met de verrassende mededeling dat hij de procedure in gang zette om de kolenwasserijen 1 en 3 te laten declasseren. Met andere woorden: ze zouden niet langer beschermd erfgoed zijn, zoals ze dat in 1994 al vrij snel na de mijnsluitingen geworden waren. ‘Deze beslissing is genomen na een grondige afweging van alle adviezen’, liet hij nog weten.

Het kwam hem op een storm van protest te staan. Binnen de maand kreeg hij 1.311 bezwaarschriften in de bus. Daar waren emotionele oprispingen bij van buurtbewoners en ex-mijnwerkers, maar net zo goed ontgoochelde reacties van Vlaamse erfgoedliefhebbers. Niet zelden hekelden die dat een monument werd geslachtofferd op het altaar van het economisch rendement. Dat er ook nog eens tientallen bezwaren uit het buitenland binnenkwamen, was du jamais vu.

Die stapel bezwaarschriften maakte indruk. Maar niet genoeg opdat Bourgeois voor de verkiezingen zou beslissen om de declassering ongedaan te maken. Daarvoor lag het dossier te gevoelig. Be-Mine, dat de mijnsite herbestemt tot een toeristisch-recreatief project, had al meermaals geprobeerd om drie van de vier steenkolenwasserijen te elimineren. Te duur om te restaureren. Niet rendabel te krijgen.

Het was een gelukkige ingeving van Bourgeois om de Vlaamse Bouwmeester ‘een participatief traject’ te laten opzetten. Hij moest proberen consensus te vinden. Erfgoedwaarde en financieel rendement lagen met elkaar in de weegschaal.

photo by Europa Nostra

Candle in the wind

Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck heeft in zijn rapport een delicaat evenwicht bereikt. Zijn conclusie is dat het mogelijk is om de steenkolenwasserijen 1 en 3 te herbestemmen binnen hun beschermd statuut. Wasserij 1 is de gigant in het complex en het lastigst om een nieuwe toekomst te geven. Haar uit het plaatje wegknippen zou de beeldwaarde van de site aanzienlijk verminken. Ze zou wasserij 3 ook eenzaam als een candle in the wind aan de weerelementen achterlaten. Het resterend gedeelte zou wel eens kunnen omvallen.

Met het oog op de stabiliteit zou te overwegen zijn om (een groot deel van) wasserij 1 en 3 te behouden. Omdat de erfgoedwaarde van de technische apparatuur niet overal even sterk is, valt te overwegen om wasserij 1 grotendeels leeg te halen. Zo ontstaan er voor Be-Mine mogelijkheden om te gaan herbestemmen.

Ontmijnen

Van Broeck maakt een vindingrijke opening om een heikel punt te ontmijnen. Om de ontwikkelaar toch vooruitzicht te geven op rendement, kan hij betrokken worden in een uitwisseling van grondrechten in twee naburige woonwijken.

Van Broeck pleit er voor om nog geen beslissing te nemen om de declassering op te heffen. ‘Ik volg het advies’, zegt Matthias Diependaele (N-VA), minister van Onroerend Erfgoed. ‘Vlaanderen heeft tot dusver 20,5 miljoen euro geïnvesteerd, zodat dit een bloeiende trekpleister kan worden. Bij mijn bezoek ter plaatse heb ik kunnen zien dat het groot volume identiteitsbepalend is voor de site. Op voorzet van de Bouwmeester ligt er nu een consensusmodel op tafel. Ik geef Be-Mine de regierol om samen met alle betrokkenen nieuwe opties uit te werken. Tegen de zomer hoop ik hier tot een uitgewerkt voorstel te komen.

Lees ook:
– Save the coal processing plant of the Beringen coalmine (07.04.2019)
– 2018 Shortlist 7 Most Endangered European heritage sites: Coal Preparation Plant in Beringen (04.02.2018)
– inventaris Onroerend Erfgoed
– Herita: Beringen- de kolenwasserij – het dossier